Geçen hafta Başladığımız ve başlığı “Ekonomi Biliminde Gerçek Yalanlar” olan köşemle ilgili pek tepki alamadım.

Aslında okuyucunun dikkatini “Gerçek Yalanlar” başlığı ile çekerim sanmıştım ama gerçek ile yalanı aynı cümlede kullanmak bile dikkat çekmemiş. Olsun mücadeleye devam.

İşte geçen hafta bu gerçeği yazmıştım. Ekonomi matematik değil. Köşe yazısında söylediğinin anlaşılması için önce okunması lazım. Sonra anlaşılması gerek. Sonra karşınızdakinin bilgisinin anlayacak düzeyde olması gerek. Sonra sizin sözüne güvenilen yazar olmanız lazım.

Cumhur ittifakı, millet ittifakı şeklindeki yaklaşımların da ekonomi ile büyük ilgisi var. Gerçeği söyleyenin nerede yazdığı, “yalan söylüyor” diyenlerin de nerede olduğu önemli.

Neyse geçen hafta başladığımız “Asgari ücret artarsa ne olur?” sorusuna cevapların %90’ını sizin yorumlarınıza bırakıp yazmıştım, hatırlatayım.

Yine söyleyeyim ki ekonomi bilimi her ülkede farklı sonuçlar verir. A ülkesinde faizler düşer, üretim artar, istihdam artar, enflasyon düşer. B ülkesinde ise aynı faiz düşmesinde farklı sonuçlar gerçekleşir.

Bu sonuçlar her iki ülkede yaşayan vatandaşların iktidara güveni, üretim ve tüketim alışkanlıkları, ekonomi modeli, refah düzeyi gibi onlarca faktörle ilgilidir.

Geçen hafta asgari ücret artarsa ne olur? Dedik ve yüzlerce sonuç olabilir demiştik.

• Çok iyi olur. Enflasyona yenik düşmeyiz.
• %20 artarsa, piyasa enflasyonu %25 ise %5 yine zarar ederiz.
• Valla daha çok alışveriş yaparız.
• Tüketim artar, talep artar, piyasa enflasyonu ücret artışından kesinlikle daha çok artar.
• Fiyat artışlarından daha çok kazanmak isteyen kişiler stokçuluk yapar. Piyasa enflasyonu arz azalınca daha da yükselir.
• İşveren ücret artışı nedeni ile maliyet yükseldiğinden fiyatı artırır.
• İşveren üretim maliyetini azaltmak için işçi çıkarabilir.
• Tüketim artar, işveren için üretimi artırma şansı olur. Büyüme sağlanır.
• Alışveriş artınca piyasa hareketlenir, işsizlik azalır. Üretim artışı için istihdam artar.

Şimdi bu sonuçlara birkaç tane daha yazıp gerçeği konuşalım.

• Asgari ücret artarsa Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde yaşanan gibi artışın tamamı talep olarak piyasaya girecek ve tüketim harcamaları artacak yani enflasyon adeta ateşe benzin dökercesine artacaktır.
• Bazı ülkelerde de vatandaş ücret artışını tasarruf ile değerlendirir hatta yatırıma ve üretime dönüşür, enflasyon düşebilir.
• İşveren ücret artışı oranında artırdığında nasıl davranacak? Burada yukarıda yazdığımız işten çıkarma yerine anlaşmalı işçi çalıştırma (sigortasız) yani kayıtsız istihdam olur mu? Diye düşünülebilir.
• Başka bir işveren davranışı da işçiyi asgari ücretle çalışan gösterip açıktan para verip çalıştırma yöntemi de uygulanabilir. Bu da değişik bir kayıt dışı sorunu doğuracaktır.

Bu sonuç tahminleri asgari ücrette %50 artışla 4250 TL olması haberinden önce idi. Şimdi bu gerçekle yüzleşip yazalım.

GERÇEKLER

Asgari ücretin açıklanması ile asgari ücretli geliri %50 arttı ama mal ve hizmet fiyatları ilk iki günde %25 arttı. Hatta yakıta üç günde Cuma ve pazartesi iki zam geldi.

İşverenin gideri de %40 arttı. Ama daha işveren maliyetleri fiyatlara yansımadı. Ocak 2022’de ilk maaşları verince enflasyonun artıp artmayacağını yaşayarak göreceğiz.

İktidar, asgari ücretten gelir vergisi ve damga vergisi alınmayacağını açıkladı. Bu arada vatandaşın bilmediği bir gerçeği yazalım. Bu ülkenin en önemli geliri ne? Vergiler. Bu vergilerin önemli kısmı gelir vergisi. Bunun da %40 kadarı ücretlilerden alınan 75 milyarlık vergi. Artık devlet bu vergiyi alamayacak. Bu kaynak açığının bize faturası ne olur? Bunu da göreceğiz.

Hep kötü yazmayalım. Avrupa Birliği ülkesi olarak diğer AB ülkeleri gibi artık “ücretliden gelir vergisi” almıyoruz. Bu da çağdaş bir gelişme. Çok güzel bir reform. Dileriz işveren bu tedbirlere rağmen işçi çıkarmasın ve işsizlik daha da artmasın. İzleyip göreceğiz. Yazdıklarımız gerçek mi* Yalan mı? Ekonomi böyle… Çin’deki gerçekler bizde yalan da olabilir.