Ülkemizin kurucusu, ebedi ulu önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ ün belki de tüm dünya tarihinde eşine az rast gelinecek bir dehası mevcuttu. Hayatın her alanında; daha 1920 li yıllarda yaptığı düzenlemeler, çıkardığı kanunlar, verdiği haklar, Avrupa ülkelerinden çok daha önce düşünülmüş özgürlük türleri, bugün hala bazı ülkelerde mevcut değil. Temelinde onun imzası olduğu için Cumhuriyetimiz tüm saldırılara rağmen dimdik ayakta.  Bu düzenlemelerden biri de Medeni Kanunun kabulü, kadınlara seçme ve seçilme ve özgürce boşanma hakkı tanınması, tek evlilik şartı ve kadının toplumdaki varlığını teminat altına alan diğer hükümler….  Bugünkü yazının konusu da bu saydığım yeniliklerden biri olan nafaka.

Bilinen aksine Nafaka, sadece erkek tarafından ödenen bir şey değildir. Ya da sadece anne baba tarafından ödenen bir şey de değildir. Kadınların da yüklü miktarda nafaka ödediğini meslek kariyerimizde birçok defa gördük. Yine çocukların da anne ve babalarına nafaka ödeyebileceği haller Medeni Kanunda sıralanmıştır.

Karşımıza en çok çıkan nafaka türleri sırasıyla Yoksulluk Nafakası, Tedbir Nafakası ve İştirak Nafakasıdır. Bunların tanımlarına gelince;

Yoksulluk Nafakası: Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan tarafın, boşanmanın sebebi yönünden daha az kusurlu olmak şartı ile diğer taraftan süresiz olarak alacağı nafaka türüne denir.

Tedbir Nafakası: Boşanma davasının kesinleşmesine kadar devam eden süreçte, ekonomik olarak dezavantajlı olan taraf lehine hükmedilen ve kusur aranmaksızın verilen nafakaya denir.

İştirak Nafakası: Küçüğe fiilen bakan ya da velayeti kendisinde olan ana veya babanın diğer taraftan ister boşanma davasında isterse ayrı bir dava ikame ederek isteyebileceği çocuk adına takdir edilmiş nafaka türüdür. Çocuklar için getirilen bu tür nafakalarda yaş ve öğrenim durumu gibi istisnalar mevcuttur.

Görüldüğü gibi Türk mevzuatı nafakanın tanımını yaparken kadın erkek ayrımı yapmamış ve ekonomik statüyü gözetmiştir. Ayrıca Nafaka kanunlarda en çok istisna teşkil eden düzenlemedir. Örneğin Nafaka haczedilemez, öncelikli alacaktır, iflas masasına dahi öncelikli olarak girer, özel düzenleme olmasına rağmen genel zamanaşımına (10 yıl) tabidir. Nafaka ödemenin İcra İflas Kanununa göre hapis cezası vardır. İşte bu hapis cezası kamuoyunda tartışmalara yol açmaktadır. Nafakasını ödemek istemeyen ya da ödeyecek gücü olmayan bir çok insan tepkisini göstermiş, nafaka mağdurları diye dernek dahi kurabilmiştir. Avukat olarak nafakanın hapis cezası ile teminat altına alınmasını çok doğru buluyor ve kadın olsun erkek olsun tüm vatandaşlara doğru evlilik yapmalarını, aksi takdirde hiç evlenmemelerini tavsiye ediyorum.

Nafaka Ödememenin Cezası

İcra İflas Kanununun 344. Maddesinde : “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” Denilmektedir. Aynı kanunun 34. Maddesinde nafakası ödenmeyen alacaklının şikâyet hakkın 3 ay ile sınırlandırılmıştır.

Yani geriye yönelik ödenmemiş 3 aylık nafakanız için şikâyet hakkınız bulunmaktadır. 3 aydan önceki ödenmemiş nafakalar, şikâyete konu edilemez.

Geçmişe Dönük Birikmiş Nafakalar

Bazı durumlarda icra takibine konu edilmemiş nafakalar, borçlusu tarafından ödenmediğinde zamanaşımına uğradığı gerekçesi ile takibe konulmuyor, peşine düşülmüyor. Ancak bu bir yanılsamadan ibarettir. Nafaka genel zamanaşımına tabidir. Geçmişe yönelik 10 yıllık nafaka icra takibine konu edinilebilir. Ödenmemiş son 3 ayı için ise şikâyet yolu açıktır.

Nafaka Artırımı veya Azaltılması, Nafakanın iptali

Taraflar ister yeni bir NAFAKA ARTIRIMI YA DA AZALTILMASI davası ile ister devam eden boşanma davasında hükmedilmiş olan tedbir nafakasının artırmayı ya da azaltılmasını talep edebilir. Medeni Kanunun 330 ve ilgili diğer maddelerinde Hâkime, tarafların ve ülkenin sosyo- ekonomik durumu da gözetilerek nafaka miktarını belirleme ve değiştirme yetkisi vermiştir.

Boşanma davası bittikten sonra ağır Enflasyon ve ekonomik kriz sebebiyle yeni bir NAFAKA ARTIRIM davası açılabilmektedir.

Ya da kişi, işsiz kaldığında, ekonomik durumu kötüye gittiğinde aynı mahkemeden gidip NAFAKANIN AZALTILMASI davası açabilecektir. Yine sizden habersiz işe girmiş ancak size haber vermemiş eski eşiniz hakkında bunu ispat etmek koşulu ile NAFAKANIN iptali davası açılabilir.

Çıkması Muhtemel Yeni Nafaka Düzenlemesi

Hala hazırda TBMM ye bu konuya ilişkin bir yasa taslağı gelmemiştir. Alt komisyonlarda resmi olarak bu tür bir yasa hazırlığı mevcut değildir. Ancak Medyaya yansıyan haberlere göre Adalet Bakanlığı bu konuda bir çalışma yapmaktadır. Çalışmanın detayları ise özetle şu şekildedir:

–2 yılın altında olan evliliklerde nafaka süresi 5 Yıl,

–5 yılın altındaki evliliklerde nafaka süresi 8 yıl,

–5 ila 10 arası evliliklerde 12 yıl nafaka düzenlemesi yapılması planlanmaktadır. Tabi bunun bir iddia olduğu ve teyide muhtaç bir haber olduğunu da hatırlatmak isteriz.

Halil Kaan EMEKTAR

Halilkaanemektar.av.tr