DOLAR %
EURO %
ALTIN 1.209,38-0,31%
BITCOIN %
Ankara

HAFİF KAR YAĞIŞLI

16:29

İKİNDİ'YE KALAN SÜRE

X
AV. HALİL KAAN EMEKTAR

AV. HALİL KAAN EMEKTAR

23 Nisan 2022 Cumartesi

KİRACININ HAKLARI VE BORÇLARI

KİRACININ HAKLARI VE BORÇLARI
0

BEĞENDİM

ABONE OL

A)KİRA SÖZLEŞMESİ
1- Genel olarak
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 299-378 maddelerini kapsayan Dördüncü Bölümünde “Kira Sözleşmesi” üç ayrıma bölünerek düzenlenmiştir. Birinci Ayrımda “Genel Hükümler”e (299-338), İkinci Ayrımda “Konut ve Çatılı İşyeri Kiraları”na (339-356), Üçüncü Ayrımda “Ürün Kirası”na (357-378) yer verilmiştir.
Esas itibarıyla, 818 sayılı Borçlar Kanununun kira sözleşmesine ilişkin hükümleri göz önünde tutulmakla birlikte, ülkemizde son derece yaygın bir uygulama alanı olan 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun hükümleri de, Yasa metnine alınmıştır. Böylece, 6098 sayılı TBK’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte hem 818 sayılı Borçlar Kanunu ve hem de 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanun yürürlükten kalkmış olmaktadır.
Ancak, 6570 sayılı Kanun kapsamına giren uyuşmazlıklara ilişkin olarak, Türk hukuk uygulamasının çözümleri de göz önünde tutulmuştur. 6570 sayılı Kanunda olduğu gibi, 6098 sayılı Yasa’da da, kiracıların korunması esası gözetilerek düzenleme yapılması benimsenmiştir. Nitekim, çağdaş hukuk sistemlerinde, örneğin Fransa, Almanya ve İsviçre’de yasal değişiklikler yapılarak, kiracının korunmasına özel önem verildiği görülmektedir.
2- Kira sözleşmesinin tanımı
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 299.maddesine göre:“Kira sözleşmesi, kiraya verenin bir şeyin kullanılmasını veya kullanmayla birlikte ondan yararlanılmasını kiracıya bırakmayı, kiracının da buna karşılık kararlaştırılan kira bedelini ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.”
Maddede, kira sözleşmesi, bütün kira türlerini kapsayacak şekilde tanımlanmıştır.
B)KİRACININ BORÇLARI
1- Kira bedelini ödeme borcu
Kiracı, kira bedelini ödemekle yükümlüdür.(6098/m.313)
a) Konut ve çatılı işyeri kiralarında, kira sözleşmelerinde kira bedelinin belirlenmesi dışında, kiracı aleyhine değişiklik yapılamaz. (6098/m.343) Başlangıçta belirlenen kira bedelinin, özellikle yasa gereği sözleşmenin süresinin uzatıldığı ya da yenilendiği durumlarda, ekonomik koşullara bağlı olarak değiştirilmesi olanağı sağlanarak, sözleşmede kiracı aleyhine değişiklik yapılması yasağına bir ayrıcalık tanımış olmaktadır. Bu ayrıcalığın kabulü, kiracının korunması ilkesinin gözetildiği yasal bir düzenleme içinde de olsa, kiraya verenin kiralananın durumuna uygun düşecek bir kira bedeli elde etme konusundaki yararlarının da göz ardı edilmemesi zorunluluğundan doğmuştur. Nitekim kira bedeline ilişkin böyle bir ayrıcalığın öngörülmesinin haklılığı, öğretide ve yerleşmiş uygulamada da kabul edilmektedir. b) Konut ve çatılı işyeri kiralarında kira bedelinin belirlenmesine ilişkin 6098 sayılı Yasa’nın 344.maddesine göre:
“Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılmamışsa, kira bedeli, bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla hâkim tarafından, kiralananın durumu göz önüne alınarak hakkaniyete göre belirlenir.
Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, beş yıldan uzun süreli veya beş yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her beş yılın sonunda, yeni kira yılında uygulanacak kira bedeli, hâkim tarafından üretici fiyat endeksindeki artış oranı, kiralananın durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde tutularak hakkaniyete uygun biçimde belirlenir. Her beş yıldan sonraki kira yılında bu biçimde belirlenen kira bedeli, önceki fıkralarda yer alan ilkelere göre değiştirilebilir.
Sözleşmede kira bedeli yabancı para olarak kararlaştırılmışsa, beş yıl geçmedikçe kira bedelinde değişiklik yapılamaz.
2- Kira bedelini ödeme zamanı
Kiracı, aksine sözleşme ve yerel âdet olmadıkça, kira bedelini, her ayın sonunda ve en geç kira süresinin bitiminde ödemekle yükümlüdür.(6098/m.314)
Madde hükmüne göre, kira bedelini ödeme zamanı yönünden, sözleşmelere ve yerel uygulamalara öncelik tanınmış; yukarıdaki madde yedek bir hukuk kuralı olarak yasada yer almıştır. Konut ve çatılı işyeri kiralarıyla ilgili sözleşmelerde genellikle, kira bedellerinin “her ayın başında peşin olarak ödenmesi” kararlaştırılmaktadır. Yargıtay bugüne kadar oluşan kararlarında, sözleşmelerdeki “her ayın başında” hükmünü “her ayın üçüncü günü akşamına kadar” olarak yorumlamıştır.
Uygulamada ve ağırlıklı olarak işyeri kiralarında, kira paraları elden ödenmeyip kiralayanın banka hesabına yatırılmaktadır. Bu, kanıtlama kolaylığı sağladığı gibi, yasal bir yükümlülük de böyle bir uygulamayı zorunlu kılmıştır. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 257’nci maddesinin 1.fıkrasının 2 no.lu bendiyle Maliye Bakanlığı’na, yükümlülere işlemleriyle ilgili tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle kanıtlamaları zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamına ve uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi tanınmıştır. Bu yetkiye dayanılarak, Maliye Bakanlığı’nca, işyeri ve konut kiralama işlemlerine ilişkin yapılacak tahsilat ve ödemeleri, banka veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle kanıtlama zorunluluğu getirilmiştir.
3- Kiracının kullanma giderlerini ödemesi
Kiracı, konut ve çatılı işyeri kiralarında, sözleşmede aksi öngörülmemişse veya aksine yerel âdet yoksa, ısıtma, aydınlatma ve su gibi kullanma giderlerine katlanmakla yükümlüdür.
Giderlere katlanan taraf, bu giderleri ispat edici belgelerin birer örneğini, istem üzerine diğer tarafa vermek zorundadır. (6098/m.341)
Maddede, konut ve çatılı işyeri kiraları bakımından özel ve yedek bir düzenleme yapılarak, ısıtma, aydınlatma, su gibi kullanma giderlerine, sözleşmede aksine bir hüküm yoksa kiracının katlanacağı hükme bağlanmıştır. Kiralananın boyanması, çatısının onarılması gibi kiralananın sözleşme süresince kullanıma elverişli durumda bulundurulmasıyla ilgili olan diğer yan giderler hakkında Yasa’nın 303.maddesi uygulanacaktır. Ancak, aksine sözleşme veya yerel âdet olduğunda, bu yükümlülük, kiraya verene ait olacaktır. Yine aynı maddeye göre, yükümlü kim olursa olsun bu giderleri kanıtlayıcı belgelerin bir örneğini, istemesi halinde diğer tarafa verecektir.
4- Kiracının güvence vermesi
Konut ve çatılı işyeri kiralarında sözleşmeyle kiracıya güvence verme borcu getirilmişse, bu güvence üç aylık kira bedelini aşamaz.
Güvence olarak para veya kıymetli evrak verilmesi kararlaştırılmışsa kiracı, kiraya verenin onayı olmaksızın çekilmemek üzere, parayı vadeli bir tasarruf hesabına yatırır, kıymetli evrakı ise bir bankaya depo eder. Banka, güvenceleri ancak iki tarafın rızasıyla veya icra takibinin kesinleşmesiyle ya da kesinleşmiş mahkeme kararına dayanarak geri verebilir.
Kiraya veren, kira sözleşmesinin sona ermesini izleyen üç ay içinde kiracıya karşı kira sözleşmesiyle ilgili bir dava açtığını veya icra ya da iflas yoluyla takibe giriştiğini bankaya yazılı olarak bildirmemişse banka, kiracının istemi üzerine güvenceyi geri vermekle yükümlüdür.(6098/m.342)
5- Kiracının temerrüdü
Kiracı, kiralananın tesliminden sonra muaccel olan kira bedelini veya yan gideri ödeme borcunu ifa etmezse, kiraya veren kiracıya yazılı olarak bir süre verip, bu sürede de ifa etmeme durumunda, sözleşmeyi feshedeceğini bildirebilir.
Kiracıya verilecek süre en az on gün, konut ve çatılı işyeri kiralarında ise en az otuz gündür. Bu süre, kiracıya yazılı bildirimin yapıldığı tarihi izleyen günden itibaren işlemeye başlar. (6098/m.315)
6- Özenle kullanma ve komşulara saygı gösterme borcu
Kiracı, kiralananı, sözleşmeye uygun olarak özenle kullanmak ve kiralananın bulunduğu taşınmazda oturan kişiler ile komşulara gerekli saygıyı göstermekle yükümlüdür.
Kiracının bu yükümlülüğüne aykırı davranması durumunda kiraya veren, konut ve çatılı işyeri kirasında, en az otuz gün süre vererek, aykırılığın giderilmesi, aksi takdirde sözleşmeyi feshedeceği konusunda yazılı bir ihtarda bulunur. Diğer kira ilişkilerinde ise, kiraya veren, kiracıya önceden bir ihtarda bulunmaksızın, yazılı bir bildirimle sözleşmeyi hemen feshedebilir.
Konut ve çatılı işyeri kirasında, kiracının kiralanana kasten ağır bir zarar vermesi, kiracıya verilecek sürenin yararsız olacağının anlaşılması veya kiracının bu yükümlülüğe aykırı davranışının kiraya veren veya aynı taşınmazda oturan kişiler ile komşular bakımından çekilmez olması durumlarında kiraya veren, yazılı bir bildirimle sözleşmeyi hemen feshedebilir. (6098/m.316)
7- Temizlik ve bakım giderlerini ödeme borcu
Kiracı, kiralananın olağan kullanımı için gerekli temizlik ve bakım giderlerini ödemekle yükümlüdür. Bu konuda yerel âdete de bakılır. (6098/m.317)
8- Ayıpları kiraya verene bildirme borcu
Kiracı, kendisinin gidermekle yükümlü olmadığı ayıpları kiraya verene gecikmeksizin bildirmekle yükümlüdür; aksi takdirde bundan doğan zarardan sorumludur. (6098/m.318)
9- Ayıpların giderilmesine ve kiralananın gösterilmesine katlanma borcu
Kiracı, kiralananın ayıplarının giderilmesine ya da zararların önlenmesine yönelik çalışmalara katlanmakla yükümlüdür.
Kiracı, bakım, satış ya da sonraki kiralama için zorunlu olduğu ölçüde, kiraya verenin ve onun belirlediği üçüncü kişinin kiralananı gezip görmesine izin vermekle yükümlüdür.
Kiraya veren, çalışmaları ve kiralananın gezilip görüleceğini uygun bir süre önce kiracıya bildirmek ve bunların yapıldığı sırada kiracının yararlarını göz önünde tutmak zorundadır.
Kiracının kira bedelinin indirilmesine ve zararının giderilmesine ilişkin hakları saklıdır. (6098/m.319)
10-Kiralananın geri verilmesi
Kiracı kiralananı ne durumda teslim almışsa, kira sözleşmesinin bitiminde o durumda geri vermekle yükümlüdür. Ancak, kiracı sözleşmeye uygun kullanma dolayısıyla kiralananda meydana gelen eskimelerden ve bozulmalardan sorumlu değildir.
Kiracının, sözleşmenin sona ermesi hâlinde, sözleşmeye aykırı kullanmadan doğacak zararları giderme dışında, başkaca bir tazminat ödeyeceğini önceden taahhüt etmesine ilişkin anlaşmalar geçersizdir. (6098/m.334)
C)KİRACININ HAKLARI
 Kiraya konu malın kullanılmasının ya da yararlanılmasının kendisine bırakılmasını isteme hakkı,
 Kiralananı kararlaştırıla tarihte, sözleşmede amaçlanan kullanıma elverişli bir biçimde teslim alma hakkı,
 Taşınmazın kira sözleşmesi boyunca kiraya verildiği gibi kalmasının sağlanmasını kiraya verenden isteme hakkı,
 Aksinin kararlaştırılmamış olması durumunda kiraya vereninin zorunlu sigorta, vergi ve benzeri yükümlülükleri yerine getirmesini talep etme hakkı,
 Sözleşme süresi dolmadan haklı bir gerekçe olmadan sözleşme devam ettiği sürece kiralanan taşınmazdan çıkarılmama hakkı,
 Kiraya verenin yazılı rızasının alınması şartıyla kiralanan taşınmazı başkasına devretme ya da alt kiraya verebilme hakkı,
 Kiralanan taşımazın kiralanan andaki özelliklere sahip olarak geri verilmesi halinde depozitonun geri istenebilme hakkı,
 Kullanımla ilgili olan yan giderlerin kiraya veren tarafında karşılanmasını isteme hakkı,
 Geç ödenen kira bedeline ilişkin cezai koşul içeren anlaşmanın yapılmasını engelleme hakkı,
 Kiralananın kullanıma elverişliliğinin ortadan kalkması önemle derecede engellenmesi ve bunların verilen süre içerisinde giderilememesi durumunda sözleşmeyi feshetme hakkı,
 Kira sözleşmesinde kiracı aleyhine düzenleme yasağı,
 Ev sahibi kira kontrat süresi dolmadan kiracıyı evden çıkaramaz. Ayrıca belirli süreli sözleşmelerde kural, sözleşmenin aynı koşullarda 1 yıl için uzamasıdır. Bu durumun tek istisnası, belirli süreli konut ve çatılı işyeri kirasında kiracı sözleşme süresinin sona ermesinden 15 gün önce karşı tarafa bildirimde bulunmak suretiyle sözleşmeyi sona erdirebilir. Taraflarca kiracı aleyhine olacak şekilde 15 günden daha uzun ya da daha kısa bir bildirim süresi kararlaştırılamaz,
 Belirsiz süreli konut ve çatılı işyeri kiralama sözleşmeleri bakımından ise TBK, fesih dönemleri ve fesih bildirim süresine uymak şartıyla kiracılara her zaman sona erdirme hakkı vermiştir. Yapılacak bu bildirimin yazılı olarak yapılması gerekmektedir,
 Kiracı, kiraya verenden kiralanandaki ayıbın uygun bir sürede giderilmesini isteyebilir; bu sürede ayıp giderilmezse kiracı, ayıbı kiraya veren hesabına gidertebilir ve bundan doğan alacağını kira bedelinden indirebilir veya kiralananın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteyebilir,
 Kiracı, kiraladığı evden yeteri kadar yararlanamadığı takdirde, evin sorunları olması halinde, kontrat süresinin dolmasını beklemeden haklı gerekçesini bildirerek evden çıkabilir,
 Kiracının apartman yönetiminde fazla bir sorumluluğu olmuyor. Apartman yöneticisi olabilmesi için, ev sahibinin kendisine vekaletname vermesi gereklidir.

Devamını Oku

Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.